Środowisko zawodowe od wielu lat przeżywa okres nieustannych zmian. To, co kiedyś braliśmy za pewnik, aktualnie już się nie sprawdza. „Wiem, że nic nie wiem”… ale spokojnie, nie będą to rozważania filozoficzne. Żyjemy w środowisku VUCA – rzeczywistości pełnej niepewności. Czym jest ta rzeczywistość i jak sobie z nią radzić w pracy?
Czym jest świat VUCA?
Domeną naszych czasów jest ciągła zmienność, złożoność, niepewność
i niejednoznaczność – witamy w świecie VUCA. Pojęcie to pierwotnie pojawiło się na potrzeby wojska i opisywało świat po zimnej wojnie. Koncepcja zakładała, że żołnierze, mimo wyznaczonych celów, nie mogą planować długoterminowo, ponieważ nie sposób przewidzieć, co się może zdarzyć. Wskazywano na konieczność obserwacji i reagowania na bieżącą sytuację. Termin ten nabrał uniwersalnego znaczenia i znalazł zastosowanie do opisywania m.in. świata zawodowego.
VUCA a środowisko pracy
Koncepcja VUCA idealnie wpasowuje się w aspekt pracy. Środowisko to mierzy się
z wieloma wyzwaniami. Zmienia się sytuacja gospodarcza, polityczna i społeczna. Rozwija się technologia, tworzą się nowe potrzeby rynku i miejsca na nowe zawody. Zmieniają się koncepcje biznesowe, a firmy modyfikują modele działania. Kreowane są nowe usługi, drogi dotarcia do klientów czy sposoby sprzedaży towarów. Pracownicy muszą być przygotowani na zmiany w procesie oraz formie działania firm i rynku pracy.
Czym się charakteryzuje VUCA?
Koncepcję VUCA można rozłożyć na czynniki pierwsze:
- V – Volatility (zmienność) – coraz trudniej przewidzieć tempo i zakres zmian, pojawiania się nowych trendów czy rozwoju technologii;
- U – Uncertainty (niepewność) – świat się rozwija, a my nie możemy przewidzieć, w którym kierunku, i nie mamy nad tym kontroli;
- C – Complexity (złożoność) – pojawia się tak wiele informacji, że nie sposób wszystkich zweryfikować i być na bieżąco;
- A – Ambiguity (niejednoznaczność) – nie wszystko da się wyjaśnić za pomocą dostępnych do tej pory narzędzi, czasem sytuacje wymagają pogłębionej analizy, ze względu swoją na dwuznaczność.
Pojęcia ukryte w akronimie VUCA tworzą obraz świata, który stawia nam wiele wyzwań.
Przeczytaj również: Przebranżowienie i zmiana zawodu – jak to zrobić?
Co to oznacza dla pracownika?
Rynek pracy ciągle ewoluuje. Wymaga od nas podejmowania wielu działań
i stosowania nieszablonowego podejścia. Pracownik musi zwrócić uwagę na:
- ustawiczny rozwój – należy być przygotowanym na kształcenie przez całe życie, nabywanie nowych kompetencji, doskonalenie umiejętności
i weryfikowanie posiadanej wiedzy; - gotowość do przekwalifikowania się – przez całe życie zawodowe będziemy zmuszeni do wielokrotnej zmiany zawodu;
- elastyczność – zmieniający się rynek pracy będzie wymagał od nas otwartości na zmiany sposobu pracy, np. praca zdalna, 4-dniowy system pracy;
- analizę rynku pracy – w odpowiedzi na zmieniające i rozwijające się potrzeby świata VUCA będą pojawiać się nowe zawody i specjalizacje;
- weryfikację i otwartość – trzeba porzucić podejście, że coś raz sprawdzonego będzie działać zawsze.
Praca w rzeczywistości VUCA – jak sobie radzić?
Zderzenie się ze światem VUCA wymaga od nas wyjścia poza strefę komfortu
i zmianę nawyków zawodowych. Musimy spojrzeć na to jak na okazję, a nie przeszkodę. Jak poradzić sobie w takiej rzeczywistości w pracy?
Motywacja do działania
Aby odnaleźć się w pracy w koncepcji VUCA, należy motywować się do podejmowania aktywności. Ważne jest dostrzeganie możliwości do rozwoju, a nie skupianie się na trudnościach. Życie zawodowe to nieustanne doskonalenie i zdobywanie nowych umiejętności. W końcu dążymy do bycia specjalistami, których nie sposób zastąpić. Praca w czasach niepewności i zmienności wymaga pobudzenia naszej kreatywności i przyzwyczajenia się, że nic nie jest stałe. Wiedzę należy pogłębiać i aktualizować. Umiejętności trzeba zdobywać i doskonalić.
Ćwiczenie rezyliencji
Życie w świecie VUCA powoduje poczucie niepewności i braku stabilizacji. Pojawia się strach przed utratą pracy czy problemem z jej znalezieniem. Pracownikom towarzyszyć może obawa przed trudnościami z adaptacją do zmian. Sposobem na poradzenie sobie z przeciwnościami i niepokojem może być ćwiczenie rezyliencji. Jest to proces przystosowywania się do zmiennych okoliczności i reagowania na trudności. Może obejmować m.in. kształcenie umiejętności zarządzania kryzysowego, technik relaksacyjnych czy radzenia sobie ze stresem.
Tworzenie nowych metod pracy
Stosowane dotychczas techniki czy narzędzia mogą przestać być skuteczne
w świecie VUCA. Te same działania mogą przynosić odmienne efekty. Należy zatem zastanowić się nad opracowywaniem nowej metodologii działań. Rynek pracy i życie zawodowe wymagają elastyczności i szukania nowych rozwiązań.
Uważność i poszukiwanie
Świat VUCA jest nieprzewidywalny i choć większość z nas nie lubi zmian, wygląda na to, że nie możemy stać w miejscu. W zmieniającej się rzeczywistości i natłoku informacji możemy czuć się przytłoczeni. W momentach niepokoju warto skoncentrować się na konkretnej sytuacji i posłuchać swojej intuicji. Nieszablonowy świat wymaga nietypowego podejścia.
Autor tekstu: Urszula Ciruk
No Comment